अत्र त्रिंशत् प्रश्नानि सन्ति। सर्वे प्रश्नाः समाधेयाः।
निम्नलिखितं श्लोकम् आधारीकृत्य अधोलिखिताः प्रश्नाः (1-5) समाधेया:
पुरस्कृता वर्त्मनि पार्थिवेन
प्रत्युद्गता पार्थिवधर्मपत्न्या।
तदन्तरे सा विरराज धेनुः
दिनक्षपामध्यगतेव सन्ध्या।।
1. पद्येऽस्मिन् कस्यच्छन्दसः प्रयोगः अस्ति?
(1) इन्द्रवज्राच्छन्दसः
(2) उपेन्द्रवज्राच्छन्दस:
(3) वंशस्थच्छन्दसः
(4) उपजातिच्छन्दस:
उत्तर— 4
2. "वर्त्मनि" इत्यस्य मूलशब्दः अस्ति
(1) वर्त्म (2) वर्त्मन्
(3) वर्त्मा (4) वत्म
उत्तर— 2
3. "पुरस्कृताः" इत्यत्र कः प्रत्ययः प्रयुक्त?
(1) क्तवतु (2) क्त्वा
(3) क्त (4) शतृ
उत्तर— 3
4. "पार्थिवेन" इत्यत्र का विभक्तिः?
(1) तृतीया (2) सप्तमी
(3) द्वितीया (4) पञ्चमी
उत्तर— 1
5. "विरराज" इत्यत्र कः लकारः प्रयुक्तः अस्ति?
(1) लुट् (2) लिट्
(3) लुङ् (4) लङ्
उत्तर— 2
6. "मुझे रसगुल्ले अच्छे लगते हैं" इति वाक्यस्य संस्कृतानुवाद: भवति?
(1) मां रसगोलकानि रोचन्ते (2) मम रसगोलकानि रोचन्ते
(3) मह्यं रसगोलकानि रोचन्ते (4) मया रसागोलकानि रोचन्ते
उत्तर— 3
7. "प" वर्णस्य उच्चारणस्थानम् अस्ति
(1) कण्ठः (2) दन्तः
(3) ओष्ठौ (4) तालु:
उत्तर— 3
8. "वयं महाविद्यालयं गच्छामः" वाक्यस्यास्य वाच्यपरिवर्तन कुरूत?
(1) अस्माभिः महाविद्यालय: गम्यते
(2) अस्याभि: महाविद्यालयं गम्यते
(3) वयं महाविद्यालय गच्छाम
(4) अस्माभिः महाविद्यालय: गम्यन्ते
उत्तर— 1
9. "सः ग्रामस्य निकषा तिष्ठति" इति वाक्यं संशोधयत?
(1) स: ग्रामेण निकषा निष्ठति
(2) स: ग्राम निकषा निष्ठति
(3) स: ग्रामात् निकषा तिष्ठति
(4) स: ग्रामाय निकषा तिष्ठति
उत्तर— 2
10. निम्नलिखितसूक्तेः समुचितपदेन रिक्तस्थानं पूरयंत
न हि ज्ञानेन........ पवित्रमिह विद्यते।
(1) सार्धम् (2) सह
(3) सदृशम् (4) साकम्
उत्तर— 3
11. "व्यवहारकौशलम्" इत्यस्य गुणस्य ग्रहणं कस्माद् विधेः
(1) पाठ्यपुस्तकविधित (2) व्याकरणानुवादविधितः
(3) पाठशालाविधित: (4) प्रत्यक्षविधित:
उत्तर— 4
12. प्रो. वी.पी. बोकिल महोदयेन कः विधिः प्रतिपादितः?
(1) प्रत्यक्षविधि: (2) व्याकरणविधिः
(3) पाठ्यपुस्तकविधि: (4) व्याख्याविधिः
उत्तर— 1
13. "हरबार्टीयपञ्चपदी" इत्यस्य विधेः विकसितं रूपं किम्?
(1) विश्लेषणात्मकविधिः
(2) मूल्याङ्कनविधिः
(3) व्याकरणविधिः
(4) व्याख्याविधिः
उत्तर— 2
14. भावाभिव्यक्तेः सर्वोत्तमं साधनं विद्यते
(1) व्याकरणम् (2) सूत्रम्
(3) भाषा (4) श्लोक:
उत्तर— 3
15. संस्कृतभाषायाः शिक्षणाय कौशालानां स्वाभाविक क्रमः विद्यते?
(1) श्रवणम्, भाषणम्, पठनम्, लेखनम्
(2) भाषणम्, श्रवणम्, पठनम्, लेखनम्
(3) पठनम्, लेखनम्, श्रवणम्, भाषणम्
(4) लेखनम्, भाषणम्, श्रवणम्, पठनम्
उत्तर— 1
16. संस्कृतशिक्षणस्य प्रयास: स्यात् -
(1) ऊर्ध्वमुखः (2) अधोमुखः
(3) अन्तर्मुखः (4) बहिर्मुख:
उत्तर— 4
17. अभिनयः कतिविधो भवति?
(1) द्विविधः (2) चतुर्विधः
(3) त्रिविध: (4) पञ्चविधः
उत्तर— 2
18. दृश्यश्रव्यसाधनेषु प्रमुखं साधनम् अस्ति
(1) आकाशवाणी (2) पुस्तकम्
(3) दूरदर्शनम् (4) श्यामफलकम्
उत्तर— 3
19. दृश्यसाधनानां सर्वोत्तमं साधनं वर्तते?
(1) श्यामफलकम् (2) पुस्तकम्
(3) चलचित्रम् (4) नाटकम्
उत्तर— 1
20. पाठ्यपुस्तकस्य उद्देश्यानि सन्ति?
(1) बालकानां ज्ञानस्य सीमाया: विस्तार:
(2) व्यावहारिकज्ञानस्य सम्पादनाय प्रेरणा
(3) छात्राणां कल्पनाशक्तेः विकासः
(4) उपर्युक्तानि त्रीणि अपि
उत्तर— 4
21. संस्कृतशिक्षणमूल्याङ्कनस्य साधनाभूताः भवन्ति -
(1) बुद्धिपरीक्षा: (2) अभिरुचिपरीक्षा:
(3) आसक्तिपरीक्षा: (4) उपर्युक्ताः सर्वाः
उत्तर— 4
22. लघुकाष्ठखण्डस्य व्यवहारः कुत्र क्रियते?
(1) वस्तुनिष्ठपरीक्षायाम् (2) शलाकापरीक्षायाम्
(3) निबन्धपरीक्षायाम् (4) अन्त्याक्षरीपरीक्षायाम्
उत्तर— 2
23. उपचारात्मकं शिक्षणं कर्तुं शक्यते।
(1) मूल्याङ्कनेन (2) पाठ्यपुस्तकेन
(3) गुरूमुखेन (4) न केनापि
उत्तर— 1
24. वस्तुनिष्ठपरीक्षायाः प्रकाराः भवन्ति।
(1) बहुसमाधानप्रश्ना:
(2) रिक्तस्थानपूरणम्
(3) सत्यासत्यनिर्णय:
(4) उपर्युक्ताः सर्वाः
उत्तर—4
25. छात्रस्य ज्ञानात्मक क्षेत्रस्य परीक्षणं कर्तुं शक्यते।
(1) अध्ययनेन (2) परीक्षया
(3) पाठ्यपुस्तकेन (4) भाषणेन
उत्तर— 2
अधोलिखितम् अपठितं गद्यांशम् आधारीकृत्य निम्नाङ्किताः प्रश्नाः (26-30) समाधेयाः
परमेश्वरेण जगति समुत्पादितेषु सर्वद्रव्येषु विद्यैव सर्वश्रेष्ठं धनम्। विद्ययानेन विहीनः यो मानवोऽस्ति सः असभ्यः मूर्ख: ग्राम्यश्च कथ्यते। ज्ञानेन विना यथा पशुः धर्माधर्मयोर्विचारं कर्तुं न शक्नोति तथैव मानवोऽपि विद्यया विहीनः पापपुण्ययो: कर्त्तव्याकर्त्तव्योर्विचारं कर्तुं न पारयति विद्याविहीनो मानवोऽन्ध व निगद्यते। आचार्य दण्डिनः कथानुसारं विद्यैव शब्दाहृयं ज्योतिः। यदि नामेयं विद्याऽजेतिरस्मिन् जगति न भवेत् तर्हि जगदिदमखिलमपि अन्धकारावृत्तं सम्पत्स्येत। अतएव उक्तं "विद्याधनं सर्वधनप्रधानम्" इति।
26. "ज्ञानेन" इत्यस्मिन् पदे का विभक्तिः?
(1) चतुर्थी (2) तृतीया
(3) द्वितीया (4) पञ्चमी
उत्तर— 2
27."निगद्यते" इत्यत्र कः धातुः?
(1) गद् (2) निगद्
(3) गद्य (4) निगद्य
उत्तर— 1
28. "कर्तुम्" इत्यत्र कः प्रत्ययः वर्तते?
(1) क्त्वा (2) शतृ
(3) तुमुन् (4) ल्यप्
उत्तर— 3
29. "अन्धकारवृतम्" इत्यत्र समासविग्रहः अस्ति
(1) अन्धकारात् आवृतम्
(2) अन्धकारेण आवृतम्
(3) अन्धकारस्य आवृतम्
(4) अन्धकाराय आवृतम्
उत्तर— 2
30. "विद्यैव" इत्यस्य पदस्य सन्धिविच्छेदः भवति
(1) विद्या + इव (2) विद्य + एव
(3) विद्या + एव (4) विद्य् + एव
उत्तर— 3
